Bosbaden: wat is het en hoe doe je dat?

De Finse Katriina Kilpi woont sinds 2006 in ons land. “In België hebben alle bossen een naam,” merkt ze op. “In Finland niet. Steden, dorpen en meren hebben daar wél een naam, maar 80% van het land bestaat uit bos. Het bos is een default, het is de standaardwaarde.”

Als bosfanaat pur sang is het Katriina’s missie om zoveel mogelijk mensen het bos in te krijgen en te laten kennismaken met het heilzame effect van de natuur. “Het is prettig om de natuur in te trekken in stressvolle tijden. En het is algemeen bekend dat de natuur een rustgevende werking heeft op je lichaam en stress reduceert.” Samen met Sarah Devos, nog zo’n bosfanaat, schreef ze het Zakboek voor het Bosbaden.

In Japan is bosbaden al sinds de jaren ’80 een fenomeen. “Mensen werkten toen hun hele leven voor hetzelfde bedrijf en hun werk was hun leven. Dat resulteerde in talrijke burn-outs”, vertelt Katriina. “Door enkel oog te hebben voor hun werk, raakten ze de connectie met de natuur kwijt. Daarom werden Japanners aangemoedigd om aan ‘shirin yoku’, ofwel bosbaden, te doen. Dat was een intuïtiteve reactie van hen. Want intuïtief voelt iedereen dat natuur goed is voor je gezondheid en je welzijn. Zodra je de buitenlucht opzoekt en de natuur in trekt, gaat alles beter en wordt alles makkelijker. Pas nu, zoveel jaren later, wordt er reserach rond gedaan. Vandaag is de natuur trending. Mensen voelen de nood om te ontsnappen aan de ratrace en om de kracht van de natuur te ervaren.”

Door hoe we tegenwoordig leven, denken we de natuur niet langer nodig te hebben, meent Katriina: “We halen ons eten bij de supermarkt en hoeven de oorsprong niet te kennen. Water stroomt uit de kraan zonder dat we precies weten waar het vandaan komt. Geen wonder dat veel mensen denken dat we zonder portie natuur kunnen. Maar iets diep in ons binnenste verlangt naar die connectie.”

Ook de medische wereld erkent het belang van de natuur voor een mentale boost. “Er is zoveel wetenschappelijk bewijs dat dokters hun patiënten een dosis natuur aanraden, naast hun behandeling met medicatie. Misschien evolueren we tot een punt waar meer en meer mensen vertrouwen op de natuur als geneesmiddel.”  

Alweer functioneert Japan als voorloper: “Daar bestaan intussen bostherapie-centra waar bezoekers zelf een cocktail samenstellen van o.a. yoga, sterrenkijken en blootvoets wandelen. Allemaal om de connectie met de natuur te bevorderen.”

“Persoonlijk voel ik me helemaal thuis in het bos. Het is mijn safe space. Dat is natuurlijk niet voor iedereen zo,” beseft Katriina, “maar het doet wel iedereen deugd.”

“Er gebeurt steeds meer onderzoek naar de gezondheidseffecten van bosbaden en de resultaten zijn indrukwekkend. Het bos kalmeert je. De hoeveelheid cortisol in je bloed daalt, je hartslag vindt zijn ideale ritme, je bloeddruk optimaliseert. De natuur ontspant je hele systeem. De rust in je lichaam zorgt ook voor meer ruimte in je hoofd. Zo maak je plaats voor nieuwe ideeën en vind je spontaan oplossingen voor problemen die al een tijdje sudderen in je hersenpan. Kortom, groen heeft een prachtige uitwerking op ons: het kalmeert en verfrist ons.”

Bon, je bent in het bos beland. Maar wat doé je daar dan precies? Wat maakt bosbaden anders dan ‘gewoon’ wandelen? “Beleef het bos zoals kinderen dat doen. Laat je leiden door het kind in jou. Dat is niet zo makkelijk als het klinkt”, weet Katriina. “Want we zijn bang om vuil te worden, we lijken toestemming nodig te hebben om aan iets te voelen en we vinden het een raar idee om aan planten te ruiken. Eigenlijk zijn we gewoon te goed opgevoed”, vat ze samen. “Ik zeg: doe het toch maar! Snuffel aan droge bladeren, raak een boomstam aan en steek je vingers eens in vochtige aarde. Ja, je handen zullen vuil worden, maar die blootstelling aan natuurlijke microbes is precies wat je lichaam nodig heeft.”

Tijdens het bosbaden laat je je leiden door je instinct, niet door je hersenen. “Doe vooral wat je lichaam je ingeeft: wil je op een omgevallen boomstam zitten, languit op het mos liggen of ruiken aan een bloem: doe dat dan gewoon. Laat jezelf toe om je zintuigen te verbinden met je lichaam. Zet het ‘denken’ even uit en laat je zintuigen het overnemen: gebruik ze één voor één. Sta eens stil en sluit je ogen, zodat je andere zintuigen aanscherpen. Probeer heel bewust op de natuur te focussen: let op de vorm en de kleur van de bladeren, op je stappen, op hoe de lucht aanvoelt, hoe de zon beweegt…”

“Vroeg in de ochtend is Katriina’s favoriete tijdstip voor een bosbad. “Andere mensen die op dat moment in het bos zijn, zijn daar om dezelfde reden: ze zijn respectvol en zullen je niet storen. Op een namiddag tijdens het weekend, wanneer families en wandelaars massaal op pad gaan, is minder ideaal om volledig tot rust te komen.”

Is de drempel te hoog om solo te gaan en wil je liever bosbaden onder begeleiding? Dan neemt Anthony Bal van Treewise je graag mee op pad. Hij begeleidt groepen van 8 tot 10 mensen tijdens een bosbad-sessie van ongeveer drieënhalf uur. Soms vriendengroepen, soms collega’s, soms onbekenden.

“Deelnemers zijn bij de start enthousiast en willen snel vooruit. Het is mijn rol om hen te vertragen en hen in het nú te krijgen”, vertelt Anthony. “We wandelen niet ver, zo’n anderhalve kilometer in totaal. Onderweg vertel ik af en toe iets, maar er heerst vooral stilte. Voor veel mensen voelt dat een beetje onwennig, want het ligt buiten hun comfortzone en levert vaak een confrontatie met zichzelf op: ze dwalen af naar to do’s en hun gedachten zwermen als een wervelwind in hun hoofd. Maar na een tijdje zorgt het bosbaden dat die gedachtenstroom vanzelf stilvalt.”  

Tijdens het bosbad nodigt Anthony deelnemers uit om zoveel mogelijk te beleven: “Ik vraag hen bijvoorbeeld om hun schoenen uit te trekken en een blotevoetenpad af te leggen terwijl ze heel bewust contact maken met de grond onder hun voetzolen. Of ik vraag hen om bomen aan te raken, wat vaak iets magisch heeft. Of om te ruiken aan alles wat ze tegenkomen. Ik help hen om hun aandacht te vestigen op wat dat met hun zintuigen doet.” Spoiler: je zintuigen worden er blij van!
“Het bos is onze natuurlijke biotoop. Daarom is het zo belangrijk voor je lichaam en geest.”