Start to jut: strandvondsten spot je zo

Misschien zag je dit zwarte rechthoekje met vier uitsteeksels al eens liggen op het strand? Het ziet er op het eerste gezicht uit als een ordinair stuk plastic, maar eigenlijk is dit het eikapsel van een rog: een fantastische strandvondst. In dit omhulsel groeit namelijk één babyrogje. Is hij of zij na enkele maanden klaar om geboren te worden, dan scheurt het eikapsel open en schuift de rog eruit, zoals een space ship uit het moederschip. Het lege omhulsel spoelt dan aan en als je goed kijkt, zie je de scheur zelfs nog zitten. Ziet het eikapsel er groen uit en heeft het krullerige draadjes aan de hoeken, dan heb je het eikapsel van een hondshaai gevonden.

Iets gevonden dat lijkt op een aangespoeld stuk piepschuim? Twee keer kijken, misschien is dat wel het eikapsel van een wulk. Deze grote zeeslak legt zijn eitjes in zo’n vederlicht bolletje. Niet dat al die eitjes ook uitkomen… De eerste 3, 4 of 5 kleine wulken die uitkomen, eten de rest van het eikapsel leeg – een voedselpakket gemaakt van hun eigen broers en zussen, als het ware… Wulken staan op de zeedijk eerder bekend in de gekookte versie: caracollen.

Nog zoiets dat je allicht al eens vond, maar waarvan je misschien nog niet wist hoe bijzonder het was: het skelet van een zeekat. Dit lichtgele tot witte, amandelvormige schuimpje is eigenlijk het skelet of rugschild van de zeekat, een mooie, gestreepte inktvis. Had de inktvis dit rugschild niet, dan zakte hij als een pudding in elkaar. Het skelet hangt vaak bij kanaries in de kooi voor extra kalk.

Ongelofelijk maar waar: aan onze Noordzeekust zijn ongeveer 40% van de schelpen die je vindt fossiel! Raap je straks een schelp op, dan kan die gewoon vorige week zijn leeggegeten door een meeuw, maar net zo goed al miljoenen jaren geleden. Fascinerend, toch? Zin om nog méér fossielen te zoeken? Dan moet je naar ‘Strandvondsten Level 2’ voor een middagje ‘haaientanden jutten’, een geliefde bezigheid in Cadzand (Nederland). Ook in o.a. Blankenberge en het mooie Zwin Natuur Park wordt er wel eens een haaientand gespot – al blijft het altijd een kwestie van een flinke portie geluk…

Was zo’n schelp met één gaatje erin voor jou als kind de ultieme plek om een ketting door te rijgen? De volgende keer dat je dat doet, moet je weten dat dat gaatje het spoor is van… een moord. Het zit zo: dit boorgat wordt gemaakt door roofslakken, meestal een purperslak of een tepelhoren. Ze installeren zich op een tweekleppige schelp, waar een nog levend weekdiertje inzit. Dat beestje houdt zijn twee schelpen natuurlijk angstvallig tegen elkaar aan. Enkele dagen (!) lang raspt de roofslak met zijn speciale rasptong een gat in de schelp. Is hij klaar? Dan spuit hij een zuur door het gat naar binnen, waarna het arme weekdier oplost en de roofslak zijn eten simpelweg kan opslurpen.

Vind jij het ook zo leuk om zeewier met van die ‘bolletjes’ open te laten springen? Drie opvallende soorten met blaasjes zijn knotswier, blaaswier en kleine zee-eik. Blaaswier herken je aan de bolletjes die per twee gerangschikt zitten; knotswier heeft ‘eenzame’ blaasjes. Er zit lucht in deze bolletjes, daarom ‘knetsen’ ze zo lekker als je ze platdrukt. Bij kleine zee-eik zit er geen lucht maar een gelei-achtige substantie in de bolletjes. Die kun je dus niet laten openknappen. Kleine zee-eik heeft ook bolletjes per twee, maar ze zitten enkel bovenaan op het wier, en ze hebben rondom gelige, opstaande randjes.

Zeesterren zien er misschien cute uit, toch zijn het koelbloedige killers – tenminste van weekdieren zoals mosselen. Als zo’n zeester eenmaal postvat op een mosselschelp, dan is de mossel gezien. Hoe angstvallig de mossel zijn beide schelpen ook probeert te sluiten, de zeester trekt met de zuignapjes op zijn sterke armen net zo lang aan de schelpen tot de mossel niet meer kan en loslaat. Deze strijd kan uren duren. Geraakt de zeester in een gevecht of door een groter roofdier een arm kwijt? No problemo, die groeit er later weer aan (meestal in een kleinere versie). Je maakt het meeste kans om zeesterren te spotten als je zoekt in de poeltjes aan dijken en strekdammen. Ze verstoppen zich graag tussen groepjes mosselen.

Mosselen kennen we allemaal, maar wist je al dat er in die zeepokken ook diertjes leven (of hebben geleefd)? Bij eb, dus wanneer de pokken niet onder water zitten, blijven de plaatjes dicht. Wordt het vloed, dan schuift het luikje open en komen enkele grijparmpjes tevoorschijn. Daarmee ‘harkt’ de zeepok piepkleine stukjes voedsel uit het zeewater. Als het terug eb wordt, dan sluit hij de keet weer.

Gehaat door velen, maar toch zijn de kwallen die in onze contreien leven eigenlijk zo kwaad nog niet. Sterker nog, het zijn juist supercoole beestjes. Ze hebben namelijk geen hersenen, geen bloed, geen hart… en toch leven ze!

Alle kwallensoorten netelen (prikken) – alleen doet de ene soort dat wat feller dan de andere. Toch hoef je niet te panikeren als je geneteld bent: hun wond kan vervelend zijn, alsof je in brandnetels gevallen bent, maar is doorgaans niet gevaarlijk. Dat je op de wond moet plassen, is trouwens een regelrecht fabeltje. Zoet water en azijn zijn overigens ook een no-go. Het is voldoende om de zere plek eerst af te wassen met zeewater of er iets kouds op te leggen. Eventueel kun je achtergebleven tentakeltjes van je huid afschrapen met bijvoorbeeld een bankkaart. Aangezien een kwal geen hersenen heeft, kan hij ook niet achter je aan komen om je te ‘pakken’. Hij kan niet kiezen naar waar hij zwemt. Een kwal volgt de stroming en kan zijn koers hoogstens een beetje bijsturen door zijn hoed ritmisch samen te trekken.