Solid en A.S.Adventure helpen jonge Peruaanse ondernemers

Op het platteland van de provincie Ayacucho, in het Peruaanse Andesgebergte, maakt Yaki Lopez (24) zich klaar om haar handelswaar naar de stad te brengen. Ze bindt de net geoogste rozen samen in bundels, wikkelt die in een felgekleurd traditioneel deken en sjouwt het geheel als een postzak op haar rug. Net als elke week zal ze de rozen in de gelijknamige stad Ayacucho aan een bloemenwinkel verkopen. Yaki is piepjong, maar dit vlot draaiende zaakje stampte ze zelf uit de grond. Met de hulp van haar ouders bouwde ze eigenhandig een rozenserre naast het water.

Indrukwekkend? Reken maar van yes! Maar wacht tot je hoort dat Yaki tegelijk studeert. Wanneer zij vlijtig achter de schoolboeken zit, nemen haar ouders het werk in de serre van haar over. Inge Overmeer, verkoops- en duurzaamheidsmanager bij Solid, glimt van trots wanneer ze herinneringen aan Yaki ophaalt. De jonge Peruaanse vrouw maakte indruk. “Vooral vanwege haar enthousiasme en volharding. Toen ze in de eerste plaats niet geselecteerd werd voor het programma, werkte ze er nog harder om er alsnog bij te kunnen zijn.”

Yaki is een van de talrijke geslaagde alumni van het project Jovem, de afkorting van jóvenes emprendedores of jonge ondernemers. In de stal Montefino, een boerderij in de provincie Ayacucho, maken 15- tot 23-jarigen van het omliggende platteland drie jaar lang intensief kennis met het landbouwleven. Door de week gaan de jongeren naar school, in het weekend leren ze in de stal hoe ze best het melkrendement van een koe verhogen, kaas of honing maken of biologische quinoa telen.

De jongerenopleiding staat sinds 2017 op punt, maar Solid is al langer actief in de landbouw in Peru. Sinds 2006 werkt de vzw samen met quinoaboeren, een partnerschap dat zo succesvol is dat die leidt tot de spin-off Solid Food. De winst ervan zal mee gebruikt worden om de maatschappelijk gerichte projecten van Solid, zoals Jovem, te financieren. “We begonnen als pure non-profitorganisatie”, legt Inge uit. “Kwetsbare families helpen, daar ging het om. Maar al snel beseften we: iemand mag nog zoveel vaardigheden opdoen, zonder faire arbeidsmarkt blijft hij of zij altijd afhankelijk.”

Solid wil meer impact en verandert het geweer van schouder. Voortaan mikt de organisatie op social profit. Bestaat er geen faire arbeidsmarkt - met eerlijk loon naar werken - dan creëert Solid die zélf. Door boeren deftig te vergoeden. Of door in de breiateliers geen compromissen te maken over loon. “In onderhandelingen met klanten kunnen we een goedkoper garen of een eenvoudiger ontwerp voorstellen, maar aan het loon van onze breisters tornen we nooit. Die sociale rode draad is cruciaal.”

Solid gelooft in een hybride financieel model. De winst van het ene project bekostigt het andere . “Onze langetermijnambitie is dat onze sociale bedrijven, zoals het breiatelier, voldoende rendabel worden om alle maatschappelijke projecten te ondersteunen. In alle eerlijkheid: daar zijn we nog niet.” Op zich niet onlogisch, vindt Inge. “In België is het al niet evident om een winstgevend bedrijf uit de grond te stampen. Laat staan in Ayacucho én met onze sociale principes.”

Initieel richt de stal Montefino, gelegen op 3800 meter hoogte, zich exclusief op veeteelt. “We wilden zo een kennisdienstcentrum worden voor de melkveeboeren.” Al gauw beseft Solid dat de stal meer kan betekenen. Veel jongeren op het platteland dromen van een betere toekomst in de stad, een wensbeeld dat de harde realiteit vaak doorprikt. Het onderwijsniveau in Peru is sowieso belabberd - behalve voor wie zich een peperdure privéschool kan permitteren - maar dat geldt nog meer in   rurale schooltjes. Daardoor werken plattelandsjongeren voor een hongerloontje in de stad, als schoenenpoetser of straatverkoper. Ook de leefomstandigheden zijn er miserabeler dan in hun dorp.

Met Jovem toont Solid dat er andere opties bestaan. Door het platteland herop te waarderen. “We gaan met dit project de exodus naar de stad niet stoppen. Wel proberen we die gemeenschappen een alternatief aan te reiken. Ervoor te zorgen dat de vaak genegeerde jongeren uit de bergen zich kunnen ontwikkelen tot sterke, mature mensen, die een voortrekkersrol opnemen in hun dorp.” Vandaag floreert de boerderij. Er lopen koeien en varkens rond, cavia’s (“de salami van de Andes”), alpaca’s en kippen. Er zijn bijenkasten, forelvijvers en een kaasfabriekje dat al prijzen binnenhaalde. In serres en op velden kweken ze, naast lokale gewassen als quinoa, cañihua, kiwicha en tarwi, ook rozen, aardbeien en bosbessen. Montefino groeit uit tot het middelpunt van de lokale samenleving.

Vanuit de gedachte ‘al doende leert men’ ligt de nadruk op praktijk. Helemaal anders dan de manier van lesgeven in Peru. Leren koken zonder een ei te breken, noemt Inge de lokale pedagogiek. “Om in landbouwtermen te blijven: jongeren leren uit een boek hoe ze een koe moeten melken. Heel theoretisch, zonder aandacht voor persoonlijk welzijn of individuele vaardigheden.”

Jovem pakt het helemaal anders aan. In stal Montefino moeten de handen uit de mouwen gestoken worden. Solid daagt de jongeren uit om keihard te werken. Ze krijgen niets in de schoot geworpen. “Zo betalen de jongeren een klein stukje voor de opleiding, vijf euro per maand”, legt Inge uit. “Wie dat niet kan betalen, draagt bij in natura. Dan schenken ze aardappelen of komen hun ouders eens werken op de boerderij. We geven het hen niet gratis op een presenteerblaadje. Omdat we vroeger merkten dat zulks niet naar waarde wordt geschat.”

Inge is rotsvast overtuigd dat die aanpak voor meer motivatie zorgt. Ze herinnert zich hoe Solid de huisvesting van mensen trachtte te verbeteren. Met eenvoudige aanpassingen, die ervoor zorgden dat de rook van het kookvuur beter wegtrok, verkleinde de kans op longziekte. “De begeleiding door onze mensen moesten de dorpelingen niet betalen, hun nieuwe stoof wel. Toen later een andere organisaties gratis keukens kwam plaatsen, zeiden de mensen: ‘Ben je zot? Ik doe mijn keuken, waarvoor ik zolang gespaard heb, niet weg.’ Daaraan merk je dat ze het meer waarderen.”

Een vijftigtal jongeren start elk jaar met de opleiding, die gegeven wordt door lokale medewerkers. Ieder jaar stroomt 92 procent door. Na twee jaar op de boerderij volgt de ultieme lakmoesproef. Dan richten de jongeren, onder intense begeleiding, hun eigen bedrijf op. “Dat jongeren een eigen familieonderneming kunnen opzetten, hoe kleinschalig dan ook, is de belangrijkste bedoeling van Jovem”, aldus Inge. Met succes: van de afgestudeerden heeft 96 procent een winstgevende zaak.

Yaki is dus verre van het enige succesverhaal. “Veel van die jongeren doen het uitstekend. De vraag naar hun producten stijgt sneller dan het aanbod.” Het gaat dan pakweg om een jongen met twintig kippen die bio-eieren aanbiedt, iemand die honing maakt of een meisje dat biologische quinoa kweekt en tegelijk studeert. Kleinschalige familieondernemingen die een wezenlijk verschil maken in het leven in landelijk Ayacucho. “Het is niet enorm groots, maar dat hoeft ook niet”, meent Inge.