Openwaterzwemmen, een diepe duik in de vrijheid

Als twintiger doet Isabelle Braekeveld competitief aan triatlon. Het zwemonderdeel traint ze samen met de andere triatleten in een vaart in Kortrijk. Daar maakt ze kennis met openwaterzwemmen -- simpel gezegd: zwemmen in waterlichamen in de buitenlucht, onder meer in zeeën, meren, rivieren en kanalen. Maar door gezinsuitbreiding gaat dat lang op een laag pitje staan.

Totdat Isabelle in de zomer van 2020 met haar dochters op citytrip naar Amsterdam trekt. Ze logeren op een industriële werf omgeven door water, in een gigantische boot met allemaal kajuiten. Het weer is warm, de kajuit bloedheet. “Overal zaten mensen gezellig op pontons. Tot mijn verbazing sprongen ze ter verfrissing in het IJ. Dat kon zomaar.”

Meteen zegt Isabelle tegen haar dochters: “We gaan er toch wel in, hé?” Het is liefde op het eerste geplons, “een prachtige avond”, dixit Isabelle. Drie ochtenden op rij gaat Isabelle eerst een toertje lopen en springt ze daarna het water in. “De stad was mooi, maar dat gevoel van vrijheid was het echte hoogtepunt van die reis. Sindsdien kan ik geen plas meer passeren zonder te checken of ik erin kan.”

Zo gecharmeerd is Isabelle door de ervaring in Nederland dat ze thuis een gewoonte maakt van zwemmen in open water - veelal in Vosselare Put, een oude Leiearm waar het veilig en legaal kan. En op een kilometer van haar huis in Kuurne vindt ze een plas waar haar grootvader nog zwom en waar ze na het lopen geregeld induikt. “Die goesting komt al tijdens het lopen. Dan denk ik: zou ik het doen? Meestal is het sterker dan mezelf. Dan doe ik gauw mijn loopkleren uit en ga ik in mijn ondergoed even het water in.”

Isabelle is niet de enige die verlangt naar open water. In de omgeving vindt ze veel gelijkgestemde zielen. Er blijkt een hele gemeenschap te bestaan van zwemmers die verwoed open water trotseren. “Dan gaan we bijvoorbeeld bij volle maan ijsberen, met een muziekje en een thermos warme thee erbij. Prachtige ervaringen zijn dat.” Dat ijsberen - zwemmen of dippen in erg koud water - voegt een extra dimensie toe, vindt ze. Het ontspant haar en geeft haar tegelijk energie. “Zwem ik in de voormiddag, dan voel ik me de rest van de dag kiplekker. Dan kom ik op het werk aan en merken mijn collega’s meteen dat ik in het water geweest ben.”

Steeds meer wetenschappelijke studies bevestigen de weldaden van openwaterzwemmen. Een duik in koud, natuurlijk water is positief voor lichaam en geest. Het verlaagt stress, verbetert slaap, scherpt de conditie aan en schenkt een moment van mindfulness. In het water kan je nu eenmaal niet met schermen bezig zijn. Er zijn ook indicaties dat het het immuunsysteem en de hersenen een stroomstoot geeft en zelfs depressie tegengaat.

Isabelle voelt het effect op lijf en leden. “Ik ben al dertig jaar bezig met gezonde voeding en gezond leven”, zegt ze. “Dat water is een extra aspect dat daaraan bijdraagt. Een plons op tijd en stond zorgt ervoor dat ik me goed en gelukkig in m’n vel voel. Zwemmen was het laatste stukje dat de puzzel compleet maakt. Het verkwikt alle cellen in mijn lichaam, alsof ik mezelf reset. Ik ben altijd druk in de weer, maar het water geeft me rust. Ik weet niet of ik het therapeutisch kan noemen, maar ik word er intens gelukkig en ontspannen van.”

Ook de kameraadschap werkt louterend. Isabelle zit in een WhatsApp-groep met een 200-tal andere openwaterzwemmers. Als iemand het voelt kriebelen, verschijnt daar al gauw de vraag: wie gaat er mee? Soms volslagen onbekenden gaan met elkaar zwemmen. “De ene brengt thee mee, de andere een koekje. Aan het water leren we elkaar kennen.” Evengoed heeft Isabelle vaste zwemvrienden waarmee ze wekelijks naar Vosselare Put, de Blaarmeersen en de Belgische kust trekt. “Het is wat anders dan in je eentje saaie baantjes te trekken in een zwembad”, lacht ze.

Zin om zelf te zwemmen? Scharrel voordat je een plas water opzoekt even deze spullen bijeen:

•    Isabelle zwemt liefst zonder wetsuit, maar dat is een persoonlijke keuze. Ieder zwemmer doet waarbij hij of zij zich het best voelt. Een wetsuit beschermt tegen de koude en de zon, vermindert de wrijving met het water en zorgt ervoor dat je beter blijft drijven.

•    “Koud water kan je evenwichtsorgaan beïnvloeden, waardoor je duizelig kan worden”, zegt Isabelle. Daarom zwemt ze in koud water altijd met oordoppen.

•    Eveneens onmisbaar in de kou: een badmuts. “Als het heel koud is, zet ik er zelfs twee op”, lacht Isabelle. “Ook handschoenen en schoeisel komen dan van pas. De uiteinden van je lichaam zijn het meest gevoelig voor koude. Als je uit het water komt, kan je je soms met moeite aankleden.”

•    Een handdoek is onmisbaar om je achteraf te drogen, een thermos gevuld met thee of een andere hete drank om vervolgens op te warmen.

Er zijn nog andere redenen waarom Isabelle natuurwater verkiest boven een zwembad. “In de winter zwem ik sowieso veel binnen, om mijn conditie te behouden”, zegt ze. “Maar niets kan op tegen het gevoel van zuurstof dat je buiten hebt, van niet enkel chloor en bedompte lucht in te ademen. Buiten voel je de zon op je rug en ervaar je het contact met de natuur rond je, met de bomen en de vogels.” Om diezelfde reden zwemt ze het liefst zonder wetsuit. “Zo heb ik echt voeling met het water. En met de kwallen”, knipoogt ze. “Het is uiteindelijk hún water, ik ben al blij dat ik er mág zwemmen.”

Geen wonder dat Isabelle zo vaak mogelijk het water opzoekt. “Eigenlijk ben ik altijd aan het rondkijken, waar is er water? En kan ik erin?” Ook aan de kust gaat ze altijd het water in, weer of geen weer. Het mag dan november zijn, bij een strandwandeling heeft ze onder haar kleren gegarandeerd een bikini aan.

Via een zwemvriend leert Isabelle in 2023 ultrazwemmen kennen. Een logisch vervolg. “Sporten doe ik meestal over langere afstanden. Bij het lopen waren het ook vooral marathons, ultra’s en trailruns.” Daarom waagt ze zich aan de AllCover Coast, 16 kilometer zwemmen van Nieuwpoort naar Oostende, en aan een ultrazwemevenement in Kroatië, in vier dagen rond het eiland Hvar. “Aan die laatste startten we met 102 deelnemers, waarvan dertig de finish niet bereikten. Ik eindigde na een kleine twaalf uur in het water als dertiende vrouw.” Om de strijd met anderen en de chrono is het haar niet meer te doen. “Vroeger gaf de competitie me soms stress”, geeft ze toe. “Nu doe ik het niet voor de prestatie of om achteraf te kunnen opscheppen, wel voor de connectie met de natuur en het gevoel in het water. Nu klopt het plaatje helemaal.”

Isabelle’s vaste zwemplek: “een oude Leiearm in Deinze waar je anderhalve kilometer ver kan zwemmen. Heen en terug kom je aan drie kilometer, dus je hoeft niet eindeloos baantjes te trekken. Dat lokt veel triatleten en zwemmers, maar evengoed natuurliefhebbers en ijsberen. In de zomer zit er een redder en het is overal ondiep, je ziet altijd de grond. De organisatie gebeurt door een vzw, die er een cafeetje uitbaat.”

Hier maakte Isabelle als triatleet voor het eerst kennis met zwemmen in open water. “Toen kon dat nog zonder problemen in dit kanaal waar de kanoclub van Kortrijk traint. Het is een tijdje verboden geweest, maar nu kan het opnieuw op bepaalde tijdstippen onder toezicht van een redder.”

“Het leukste stadje van de Belgische kust, al ga ik sowieso overal het water in”, lacht Isabelle. “De zee is de zee. Ik kijk niet achteruit, wel naar de zee.”

Op deze voormalige scheepswerf aan het IJ in Amsterdam kreeg Isabelle de smaak van het openwaterzwemmen definitief te pakken. Origineel logeren kan in het Botel.

Leden van Brugse zwemclubs mogen in de zomer meermaals per week baantjes trekken in een segment van de vaart Damme-Brugge. “Een zwemvriendin van mij doet dit regelmatig, heel tof.”