Op bezoek bij de Blije Bijtjes van imker Babette (12)

De tuin achter het huis waarin Babette woont samen met haar ouders en zus Juliette (14) is netjes verdeeld in twee stukken. Het dichtst bij de woning ligt een klein gemaaid grasveld, “ideaal om te badmintonnen”. Daarachter begint het rijk van de bij. Een weelderig en kleurrijk bloemenveld met grote lavendelstruiken rond een vuurschaal. Zelfs een klein vijvertje verstopt tussen de planten. Dat is de drinkplaats van de bijen. “Toen we ons huis kochten, was dit een heel nette tuin. Met een strak gazon en buxusstruiken. De vorige eigenaars schrokken toen ze hier nog eens op bezoek kwamen”, glimlacht mama Sieglinde. “Er zijn familieleden en vrienden die het te wild vinden. Maar wij vinden het mooi.”

“En het is het ideale bijtjesbuffet”, zegt Babette. “Zij kunnen vlak bij hun kasten stuifmeel vinden. Ze vliegen massaal op de bloemen af. Kom maar eens kijken.” Babette hijst zich in haar imkerpak. Of kapruin, zoals de kenners het noemen. Het bestaat uit een witte overall, een hoed met gaas en dikke handschoenen. Geen enkel gaatje waar een bij door kan prikken. Of toch. “Oei, mijn sokken hangen te laag, snel even optrekken.”

Papa Geert komt erbij staan. Hij draagt eenzelfde pak als dat van Babette. Vader en dochter hebben elkaar gevonden in de imkerij. “Het was Babettes idee om bijen te gaan houden. Ze wilde iets betekenen voor de natuur. Ondertussen ben ik er ook helemaal voor gewonnen.”

“Als ik een idee in mijn hoofd heb, dan gaat het er niet snel uit”, lacht Babette. En dus kwamen de bijen er. Eerst één bijenvolk, gekocht bij een dierenarts die in zijn vrije tijd imker is. Ze kregen er een spoedcursus imkerij bovenop. Nu, twee jaar later, staan er vier bijenkasten en heeft Geert bijna een jaarcursus bij de Imkersbond afgerond. “We hebben ongelofelijk veel bijgeleerd. Over een paar dagen is het examen”, zegt hij. “Zo’n cursus is zeker een aanrader. Want het is toch de bedoeling dat je die beestjes een beetje soigneert.”

In elke bijenkast zitten ongeveer elf ramen. “Binnen die ramen maken de bijen op honingraten honing en broed (larven, red.)”, legt Geert uit. “Om het de bijen iets makkelijker te maken, hangen we waswafels in de ramen. Daar zit het patroon van een honingraat al ingedrukt. Dan kunnen ze daarop voortwerken.” 

Ramen, raten, waswafels. Het wordt wat ingewikkeld. “Wacht, ik ga een leeg raam halen”, zegt Babette. Ze loopt naar het huis. Met een voorbeeld wordt alles een beetje duidelijker. We zien het houten raam met daarbinnen een soort lasagneblad vol kleine zeshoekjes. De fameuze waswafel. “Aan beide kanten bouwen de werksterbijen hier zeshoekige buisjes op. Daarin komt het stuifmeel, de larven en ook de honing.”

“Als een cilindertje vol honing zit, verzegelen de bijen het”, zegt Babette. Eens de hele honingraat volledig verzegeld is, kan het oogsten van de honing beginnen. Maar dat is voor straks. Eerst willen Babette en Geert iets anders checken. “We gaan de koningin van ons jongste bijenvolk zoeken en merken. Zo vinden we haar in de toekomst makkelijk terug. Het is belangrijk dat we af en toe controleren of ze gezond is.”

De naam van de werksterbijen is goed gekozen. “Ze doen hun hele leven letterlijk niks anders dan werken. Tot ze erbij neervallen”, zegt Geert. Dat gebeurt na ongeveer 40 dagen. Geen begrafenis, geen treurende familieleden. Een werkster die sterft, wordt meteen vervangen door een nieuw exemplaar. En zo gaat het maar door. “De werkster doen er alles aan om het broed en de koningin in leven te houden.” En de koningin zelf? Die heeft het kennelijk niet zo druk en wordt zo’n twee tot vier jaar oud.

“Een koningin vliegt in haar leven maar een paar keer uit”, zegt Geert. “Een eerste keer om de omgeving te verkennen. En een tweede keer voor het echte werk, de bruidsvlucht.” Stel u geen romantisch tripje naar een nabijgelegen vijver of zonnebloem voor. Nee, tijdens de bruidsvlucht heeft de koningin maar één taak: zo snel mogelijk bevrucht worden door een veertigtal (!) darren. “In de lente en zomer zijn er in de lucht darrenverzamelplaatsen. Daarin verzamelen darren van verschillende bijenstanden zich. De koningin laat zich door hen bevruchten en vliegt terug naar haar eigen kast.” Ze legt haar eitjes en vervolgens is het weer aan de onvermoeibare werksters om de larven in leven te houden. Zodat er nieuwe bijen uit kunnen groeien.

Geert en Babette gaan verder met de inspectie van hun bijenvolk. Ze hebben ondertussen bijna elk raam van dichtbij gecontroleerd. Dat vraagt opperste concentratie. Zo veel zelfs dat de fotograaf een slecht mopje* moet vertellen om Babette te doen lachen voor de foto. Een mens zou bijna denken dat ze haar hobby niet leuk vindt.

Babette is zot van haar bijen, maar soms valt er gewoon even niets te lachen. Dit is zo’n moment. Want hoe hard Babette en Geert ook zoeken, voorlopig is nergens in de kast een koningin te bespeuren. “Dat is slecht nieuws”, vertelt Geert. “Een volk zonder koningin is ten dode opgeschreven. Het is wel bijzonder hoe goed deze kolonie zich gedraagt. Er zit veel stuifmeel in de kast, de werksters zijn volle bak in de weer.” Maar er zit nergens broed in de cellen. En ook een dikke koningin is er niet. “Misschien is ze nog te klein om op te vallen”, zegt Geert. “Maar het zou me verbazen. Ik geef hen nog een paar dagen de tijd. Onder imkers wordt gezegd dat je niet moet panikeren zolang je bijen niet in paniek zijn. Dus ik ga nog even geduld oefenen.”

In de volgende kast die Babette opendoet, verloopt alles naar wens. De ramen zien zwart van de bijen, de raten hangen vol honing. “Hier zit wel een raat bij waarvan we kunnen proeven”, zegt Geert. “En kijk, daar zit de koningin, we gaven haar een gele stip op haar rug. Ja, dit volkje doet het prima.”

Het was nochtans kantje boordje afgelopen winter. Liefst drie van de vier volkjes overleefden de koude niet. “De bijen hebben in de wintermaanden al hun energie nodig om het nest warm te houden”, zegt Geert. “Dan kijken we niet in de kasten. Het is dus altijd afwachten of ze opnieuw zullen komen piepen eens de zon weer hoger aan de hemel staat.”

Begin dit jaar vreesden Babette en Geert even dat al hun volkjes waren gestorven. “Tot ik toevallig voorbij de kasten wandelde en zag hoe één bij moeizaam opvloog”, legt mama Sieglinde uit. Ze liep zo snel ze kon naar hun huis. ‘Ze leven! Ze leven!’ scandeerde ze onderweg. “Misschien een beetje dramatisch, maar ik was zo blij dat tenminste één volkje het had gehaald”, glimlacht Sieglinde.

Ondertussen heeft Babette opnieuw vier kasten vol Blije Bijtjes. Het vraagt blijkbaar wel wat boekhoudkundig werk om bij te houden hoe al die bijtjes het stellen. “Ik heb een app waarin ik noteer wanneer en uit welke kast we honing oogsten, hoe het gaat met de koninginnen enzovoort”, zegt Geert. De kasten kregen de namen C1, C2, C3 en C4. Dat klinkt saai. “De C verwijst naar de bijensoort, carnica in dit geval. Het cijfer naar de kast zelf. Misschien zou het leuker zijn om de koninginnen een naam te geven”, oppert Geert. “Babette, daar mag jij eens over nadenken.”

Babette glimlacht. Zij heeft even wat anders aan haar hoofd: een honingraat oogsten. Ze geeft een paar stevige meppen op een raam. De bijen duikelen opnieuw de bijenkast in. Het raam neemt Babette mee naar de tuintafel. Op een serveerschaal snijdt ze er stukken honingraat uit. “Je kan de honing nu gewoon proeven”, zegt ze. “De bijenwas moet je niet opeten. Gooi die maar gewoon tussen de bloemen, dan kunnen de bijen hem hergebruiken.”

En zo heeft Babette in één klap niet alleen blije bijtjes in haar tuin, maar ook heel blije gasten. De honing smaakt heerlijk. Zus Juliette is net weg. “Jammer, want zij is de honingverslaafde van ons gezin”, lacht Babette.

Babette en Geert oogsten elke jaar twee keer honing, in de lente en de zomer. “Met onze honingslinger halen we de honing uit de raten. Met dank aan de middelpuntvliedende kracht. Dat is altijd een heel werkje”, zegt Geert.

Er landt een bij op de honingraten. “Oei, die moeten we even wegjagen of straks hangt hier een hele zwerm”, zegt Geert. “Bijen communiceren met elkaar om te melden waar er eten te vinden is.”

“Daarvoor doen ze een dansje. Dat wist je niet, he”, zegt Babette. “Maar het is echt zo, bijen communiceren door te dansen.” Dat wisten we inderdaad niet. In dat geval lijkt Beeyoncé ons wel een geschikte koninginnennaam. (En de darren kunnen The Beeatles heten. Of The Bee Gees. Bon, we dwalen af…)