IJsberen: de kracht van koud water

Sommigen doen het, anderen verklaren hen voor gek. Toch schijnt ijsberen een heilzaam effect op het lichaam te hebben. “Een duik in het koude water geeft je een verkwikkend gevoel, het is goed voor je lichaam en je voelt je even sterk verbonden met de natuur”, weet Olivier Duchesne uit ervaring. Hij is al jarenlang lid van de Deurnese IJsberen. Die club zwemt in de ecologische zwemvijver van het Boekenbergpark in Antwerpen. Tijdens de zomer is die vijver open voor het grote publiek, maar vanaf oktober mogen er de hele winter enkel leden van de club zwemmen. “Ik ga er één of twee keer per week naartoe, meestal nadat ik eerst ben gaan joggen”, vertelt Olivier. “Zo is mijn lichaam goed opgewarmd. Wanneer je je dan onderdompelt in het koude water, ervaar je een intens gevoel. Je krijgt een energieboost en je voelt je verkwikt voor de rest van de dag.”  

Ook Claudia Verswyver is fan. Vier maanden geleden liet ze zich overhalen om eens mee te gaan ijsberen. Sindsdien is ze bijna elke zaterdagochtend in het koude water te vinden. “Enkele vrienden werden lid bij de Deurnese IJsberen en uit nieuwsgierigheid ging ik mee. Tot mijn eigen verbazing ontdekte ik dat ik het superleuk vind! Die kick van de koude is fantastisch. En nadien heb ik zo’n gelukzalig gevoel. Dan voel ik dat ik mezelf overwonnen heb, dat ik mijn grenzen verlegd heb. Ik hou ook van die cosiness achteraf. Net zoals na een dag skiën, warm ingeduffeld tegen de koude, als je ‘s avonds een roze blos op je wangen hebt. Je voelt dat die koude je goed gedaan heeft.”

“Aan beginners wordt aangeraden om goed op te warmen en traag het water in te gaan, zodat het lichaam kan acclimatiseren”, weet Claudia. “De opwarming gebeurt individueel of in groep, dat kies je zelf. Lopen, push-ups, stretchen… Zo’n opwarming is best intensief, zodat er gezweet wordt. Dan krijg je vanzelf zin in verkoeling. Daarna trek je je sportkleding uit, tot je in je zwemkleding staat, en ga je het water in.”

“De eerste keer dat ik ging ijsberen, midden in de winter, was het water maar 5 graden”, herinnert ze zich. “Dat was verschrikkelijk koud, pijnlijk zelfs. Het voelde alsof er naalden in mijn huid prikten. Maar ontdekken dat je lichaam dat aankan, is een fantastisch gevoel! Dat moet je echt eens meemaken.” 

Hoewel Claudia samen met vrienden gaat ijsberen, omschrijft ze het als een individuele sport: “We warmen samen op, kleden ons uit, en dan laten we elkaars ritme los. Zij gaan sneller het water in, via het trapje, terwijl ik langzaam via een schuine zone het water inwandel. Je adem stokt door de koude, dus je moet je goed concentreren om je ademhaling onder controle te houden. Ik focus me volledig en sluit me mentaal af terwijl ik dat doe.”

“Ik waad langzaam het water in tot aan mijn middel, dan ga ik er even uit, om vervolgens heel rustig tot aan mijn hals opnieuw het water in te gaan. Ik ga nooit kopje onder, dat vind ik een stap te ver”, lacht ze. “Ik zwem een rondje en ga er dan uit. Nadat ik me afgedroogd heb, kleed ik me warm aan en fiets naar huis. Thuis warm ik op met een warme douche, een kop thee en een kersenpitkussen voor mijn verkleumde tenen.”

Veel mensen denken dat ijsberen draait om zwemmen of om het voelen en trotseren van de koude”, legt Claudia uit. “Dat is het ook natuurlijk, maar voor mij draait de ervaring minder om dat lichamelijke. Het gaat mij eerder om de mindshift en om mezelf steeds verder drijven. Het is grensverleggend voor mijn lichaam én mijn hoofd.”

Net zoals bij andere sporten, komen er bij het ijsberen endorfines vrij. “Het ijsberen bezorgt mij een euforisch gevoel,” vat Claudia samen “en ik voel me nadien de hele dag ontspannen, tintelend en schoon.”

“Je krijgt een enorme energieboost van ijsberen,” vindt Olivier. “Ik ben ervan overtuigd dat het gezond is. Het helpt je lichaam bij het opbouwen van weerstand, versterkt je immuunsysteem en het is goed voor je bloedcirculatie. Ik ben bijvoorbeeld zelden tot nooit ziek. Mijn levensstijl heeft daar, denk ik, veel mee te maken. Ik ben van mening dat een mens zijn lichaam regelmatig mag -of zelfs moet- blootstellen aan een gezonde portie stress. Je lichaam eens kou laten lijden, kan totaal geen kwaad, zolang het maar voor even is. In ruil krijg je opnieuw voeling met de natuur.”

Of er ook nadelen zijn? Door het contact met het koude water vernauwen de bloedvaten zich, waardoor het hart harder moet gaan pompen. Vanwege die extra druk op het hart, wagen hartpatiënten er zich dus beter niet aan.

•    Ga langzaam het water in (vooral als beginner), zodat je lichaam kan wennen aan de koude. Bij de jaarlijkse nieuwjaarsduik aan de kust neem je die ‘duik’ dus best niet te letterlijk.

•    Let op voor onderkoeling. Ga nooit alleen zwemmen in het koude water, zeker niet als je weinig ervaring hebt.
•    Warm je goed op voor je het water in gaat, bijvoorbeeld door te joggen of gymnastiekoefeningen te doen. Zo vermijd je verkrampte spieren.

•    Blijf niet te lang in het koude water, om onderkoeling te vermijden. Pas de ‘minutenregel’ toe: maximaal het aantal minuten in het water als het aantal graden van het water. Dus 8°C betekent maximaal 8 minuten zwemmen.

•    Probeer je ademhaling onder controle te krijgen. Lukt dat door de koude niet, ga dan vooral nog niet zwemmen.
•    Beperk warmteverlies nadien: droog je na het ijsberen goed af, kleed je warm aan en drink iets warms.

“In ons land heb je amper plaatsen waar je in open water mag zwemmen, zonder dat er toezicht is of regels gelden. Dat ervaar ik als een groot gemis”, klinkt het bij Olivier. “In het buitenland is de regel vaak omgekeerd: je mag overal zwemmen, tenzij het expliciet verboden is. Hoe fijn zou het zijn als dat hier ook zo was?” Regelmatig trekt hij de bergen in voor een trektocht, met vrienden of met zijn gezin. “Ik heb altijd een zwembroek bij. Na het stof en de hitte van een dag stappen, is het een zwempartij in een bergmeertje een ware verademing.”

Heb je zin om in België het water in te gaan? Sluit je dan aan bij een ijsbeerclub in je buurt.

•    Zwemkledij: IJsberen dragen een zwembroek, badpak of bikini. “Ik draag over mijn bikini ook een lycra zwemshirt”, voegt Claudia toe.

•    Handdoek: “Een compacte, lichtgewicht handdoek die je overal kan meenemen is een aanrader,” tipt Olivier. Ik gebruik een zachte, sneldrogende en vederlichte handdoek uit microvezel die compact op te bergen is in het bijgeleverde etui.”

•    Loopschoenen en sportkleding: Voor een koude duik, warm je je eerst op. Daarvoor draag je best sportieve, comfortabele kleding.

•    Warme kledij voor achteraf: “Ik trek meerdere laagjes aan, warme kousen, een sjaal en een muts”, legt Claudia uit. “Veel ijsberen dragen in de winter hun muts zelfs in het water. Zo gaat niet al hun lichaamswarmte verloren.”