Aanstekelijk optimisme bij gezinnen in armoede dankzij Solid

Solid heeft een duidelijk doel. De organisatie wil de strijd aangaan tegen armoede en de leefomstandigheden van kansarme mensen verbeteren in drie landen: Peru, Kenia en India. Hun projecten steunen op de inspanningen van sociaal verantwoordelijke commerciële bedrijven en verenigingen zonder winstoogmerk.

In de Peruaanse regio Ayacucho zet de organisatie sinds 2004 twee types projecten op touw. Solid Crafts richt zich op mode en decoratieactiviteiten. Een andere pijler van Solid betreft de landbouwactiviteiten, waarvan de opbrengst opnieuw wordt geïnvesteerd in maatschappelijke projecten in landelijke gebieden, meer bepaald JOVEM en Familias Saludables (Gezonde Gezinnen). Deze organisaties moedigen gezinnen aan om eenvoudige, maar impactvolle technieken te implementeren en geven advies op maat waarmee de gezinnen hun leefomstandigheden en persoonlijke relaties kunnen verbeteren. Als medewerker van het project Familias Saludables helpt Rosalvina Vilchez Aramburú dagelijks kansarme gezinnen. Hieronder ontdekt u wat ze elke dag doet.

Neem voor meer informatie een kijkje op de website van Solid.

Wanneer Rosalvina over haar werk praat, komen steeds dezelfde drie magische woorden terug: ‘Si se puede’ (ja, het kan). Toen ze de NGO-wereld verliet om bij Solid aan de slag te gaan, stelde ze zich vragen bij de werkwijze waarmee dit project zich radicaal onderscheidt van de andere NGO's in de regio. Maar de resultaten die ze op het terrein zag, namen haar twijfels volledig weg. Nu werkt ze vol overtuiging mee aan het project. Dat dit werk haar eigen zelfvertrouwen versterkt, is een extra voordeel waar ze erg trots op is. Tijdens begeleiding van Familias Saludables wordt er niets in de schoot van de gezinnen geworpen. Alles is gebaseerd op de overtuiging dat mensen hun huishouden beter kunnen organiseren met de middelen die ze al hebben. Ze krijgen bijvoorbeeld informatie over hygiëne, over de indeling van hun keuken, de inrichting van een studeerruimte voor de kinderen en aparte kamers voor de ouders, evenwichtige voeding, afvalsortering, hoe ze een biologische moestuin kunnen aanleggen, recyclage, wederzijds respect en geweldloos gedrag, zowel fysiek als verbaal. Maand na maand leren de teamleden deze gezinnen waardevolle lessen die hen helpen om zich op eigen kracht uit de armoede te trekken.

De hulp is beperkt tot één jaar, maar de resultaten zijn bemoedigend. Sinds de oprichting in 2009 hebben al meer dan 1500 gezinnen de vruchten geplukt van hun advies. Iedere begeleidster helpt vijftig gezinnen, elk met een of meer kinderen en soms met slechts één ouder. Meestal gaan de begeleidsters er twee keer per maand op bezoek. ‘Gewoonten zijn moeilijk te veranderen. Maar de vrouwen in mijn team, die allemaal Quechua spreken, worden verwelkomd alsof ze deel uitmaken van het gezin. Als ze aankomen, worden ze enthousiast begroet. Het geheim van de begeleidsters: luisteren naar behoeften, empathie tonen, het zelfvertrouwen stimuleren, mensen motiveren en hen ervan overtuigen dat het niet zo moeilijk is om voor verandering te zorgen.

Aandachtig luisteren is een van de belangrijkste punten in het project. Bij de evaluatie in 2013 waren de gezinnen tevreden met de behaalde resultaten, maar meldden ze ook dat er nood was om huiselijk geweld tussen ouders of tegen kinderen tegen te gaan. Dit luik is dan ook aan de werking toegevoegd. In 2017 vroegen de vrouwen hulp om hun vaardigheden aan te scherpen, zodat ze zelf een inkomen konden verdienen. Ook op die vraag ging Familias Saludables meteen in, in samenwerking met de projecten van Solid Peru en Diamanta, een bedrijfje binnen de ‘mode pijler’ van Solid. Iedereen in dit netwerk deelt nuttige kennis met elkaar en dat werpt zijn vruchten af. De vrouwen breien bijvoorbeeld producten voor de export, kweken kleine dieren, produceren honing of telen groenten. Ze dragen bij aan een evenwichtigere voeding en beschikken zelf over een inkomstenbron waarmee ze geleidelijk uit de armoede kunnen klimmen.

Al meer dan tien jaar lang verbetert Familias Saludables het dagelijkse leven van honderden gezinnen. De doeltreffende aanpak en aanstekelijke motivatie van Rosalvina en haar team zijn een echt succesrecept en hebben haar werkwijze een goede reputatie bezorgd. ‘Het project is erg vernieuwend in deze regio. Een van de belangrijkste pijlers van onze werking is dat we mensen en gezinnen meer vertrouwen in zichzelf geven. Wij overtuigen hen ervan dat ze hun leven op eigen kracht kunnen verbeteren’, vertelt Rosalvina. Want ... ja, het kan.

Met zijn bescheiden glimlach en diepe blik vol menselijkheid, maakt Efraín Avendaño Torres een rustige indruk. Maar door de zware verantwoordelijkheden die deze econoom uit Ayacucho voor Solid Peru draagt, heeft hij eigenlijk zelden een moment rust. Hij kreeg de kans om zijn geboortestreek achter zich te laten en ergens anders een beter leven op te bouwen, maar hij wilde liever zijn eigen streek vooruithelpen. Daarom besloot hij er te blijven en anderen te leren hoe ze hun dagelijkse leven kunnen verbeteren. Door zijn vele goede resultaten vragen belangrijke instellingen hem nu om zijn kennis met hen te delen. Een echte levensles van iemand die met het project Familias Saludables inzet op de ontwikkeling en het potentieel van de gezinnen in de streek.

Het project zag in 2009 het daglicht, zonder veel tamtam. Efraín coördineerde vol overgave het werk van twee begeleidsters en de projectexperte. Tijdens hun evaluatievergaderingen bespraken ze de activiteiten van de maand en stelden ze een balans op voor één en vier jaar. Hun activiteiten waren toegespitst op één specifieke zone in de gekozen regio, die ze bepaalden op basis van de officiële armoedekaart. ‘We volgen ook mensen op die we in het verleden hebben begeleid. Ongeveer 70% van wat we doen, heeft een duurzaam effect – een erg bemoedigend resultaat. Het geheim van ons succes? We werken op een persoonlijke manier, want elk gezin is uniek’, vertelt hij. Na een bezoek aan de gemeenschappen die in aanmerking komen waarbij de werkwijze wordt uitgelegd, vraagt hij de autoriteiten en de gezinnen of ze geïnteresseerd zijn. Is het antwoord positief, dan gaat de organisatie van deur tot deur om contact te leggen met de gezinnen zelf. Ze worden opgenomen in het project als ze aan bepaalde criteria voldoen: alleen geïnteresseerde, arme en kwetsbare gezinnen met minstens één minderjarige komen in aanmerking. Niemand wordt ergens toe gedwongen: de werkwijze wordt alleen voorgesteld en is gratis.

Door de jarenlange plaag van terrorisme heeft de bevolking zich bij de schrijnende situatie in de streek neergelegd. De arme families op het platteland beschikken meestal over een klein stukje grond, hooguit een kwart of de helft van een hectare en leven van hun eigen opbrengst. ‘Wij leggen hen veertien technieken uit die ze gemakkelijk zelf kunnen toepassen, zoals een model voor de indeling van hun keuken, ecologische koelkasten, toiletten, biologische moestuinen, de afbakening van ruimte voor dieren en recyclage. Bij de technieken gebruiken we hoofdzakelijk de beschikbare materialen en wie ze leert, kan zijn gewoonten op een duurzame manier aanpassen’, legt hij uit. Deze aanpak strookt niet met die van verschillende andere NGO's. Verschillende NGO’s in de regio doneren middelen, eten, goederen, etc. Op die manier proberen ze mensen te motiveren om aan hun programma’s deel te nemen. De aanpak van Solid is anders, zij geven geen cadeaus maar willen structureel dingen veranderen. Klassieke hulpverlening maakt mensen afhankelijk en stompt hun creativiteit af. De gezinnen hechten veel meer waarde aan de resultaten van hun eigen inspanningen. De verbeteringen die ze zo op eigen kracht verwezenlijken, zorgen ervoor dat de begeleiding blijvende resultaten oplevert.

De pragmatische Efraín werkt onvermoeibaar door om vooruitgang te boeken. De referentie-indicatoren en bevragingen op het terrein vormen de basis voor elke evaluatie, waarbij het team uiteenlopende vragen beantwoordt. Bijvoorbeeld: hoeveel gezinnen passen de voorgestelde technieken toe? Hebben ze steeds toegang tot water? Eten ze evenwichtig? Is er minder kindermishandeling? Hebben de mensen nu meer zelfvertrouwen? Als we hem vragen welke verandering het meest opvalt, vertelt hij zonder aarzelen over de vrouwen: ze besteden meer aandacht aan het welzijn van hun kinderen en voelen zich meer gewaardeerd. Ook hun echtgenoten vertonen minder 'machogedrag' en helpen hun vrouw bij haar taken. ‘Wanneer we ouders zien samenwerken, weten we dat dit gezin een grote stap vooruit heeft gezet.’ Bij de kinderen vallen de resultaten ook op: ze krijgen meer respect van hun ouders en hun schoolresultaten gaan erop vooruit. En omdat de vrouwen ook een inkomen verdienen, wat Efraín samen met JOVEM en het duurzame landbouwproject opzet, staan de gezinnen financieel sterker.

Ook in zijn persoonlijke leven heeft hij al heel wat van deze lessen toegepast. ‘Mijn grootmoeder kookte boven een houtvuur, op een paar bakstenen. Net zoals in alle huishoudens bleef de rook in het huis hangen. Nooit heeft iemand ons verteld dat dit gevaarlijk is. Mijn moeder deed het dus ook en zo wordt die techniek doorgegeven aan de volgende generaties. Met een eenvoudig ingerichte keuken hebben we hier verandering in gebracht.’

‘Familias Saludables geeft het goede voorbeeld. Verschillende openbare en privé-instellingen lieten zich al inspireren door het “Solid-model”‘, zoals Efraín het noemt. Onlangs vroeg een ingenieur aan Efraín of hij twee van zijn vroegere assistenten kon aanbevelen voor een nieuwe baan. Een bedrijf dat quinoa exporteert heeft hem ook al om meer uitleg over het keukenproject gevraagd. Zelfs de gemeentebesturen vragen hem om advies.

Maar voor Efraín tellen geen woorden, maar daden. Het feit is dat gezinnen in armoede deze steun echt nodig hebben. En omdat de overheid die hulp niet kan bieden, zijn de inspanningen van zijn team cruciaal. In Ayacucho brengen ze een verandering op gang die ook de volgende generaties vooruit zal helpen. Het aanleren van activiteiten die inkomsten opleveren, is een andere meerwaarde die in verschillende projecten van Solid Peru terugkomt. Het was een uitdaging om in Ayacucho te blijven en zich te wijden aan de ontwikkeling van de streek. Maar Efraín is er trots op dat hij ervoor gekozen heeft om deze uitdaging aan te gaan.